Πιάσε μου το χέρι...

Όχι δεν κρινόμαστε όλοι με τον ίδιο τρόπο. Δεν ζήσαμε όλοι τις ίδιες ζωές. Δεν είχαμε όλοι κοινές ουλές και τραύματα. Τα μάτια μας δεν είδαν κοινές σκηνές βίου. Χαμόγελα δεν άνθισαν παντού και αγκαλιές δεν έκλεισαν σφικτά γύρω από τους κόρφους μας.

Είναι αρκετοί που έμειναν ορφανοί. Άλλοι δίχως φιλί και πολλοί χωρίς να ακούσουν ένα «σ αγαπώ», «σε χρειάζομαι», «σε θέλω», σε ποθώ», «μπράβο», «μπορείς», «θα τα καταφέρεις».

Γι αυτό σου λέω δεν μπορείς να με κρίνεις, γιατί εσύ δεν έζησες την ζωή μου. Ένα μονάχα σου ζητώ. Αυτό το δάκτυλο που χρόνια τώρα επιδεικτικά κουνάς μπροστά στα μάτια μου, κατέβασε το, και πιάσε μου το χέρι. Είναι η μόνη κίνηση που τρομοκρατεί τον θάνατο.

Απολυτίκιο Αγ. Ταρασίου - 25 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

Τι είναι η Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία;

Η Εκκλησία μας καθόρισε όλες τις Τετάρτες και Παρασκευές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής να τελείται μία άλλη Λειτουργία, η Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων.
Κατά τη Λειτουργία αυτή δεν τελείται Θυσία, δε γίνεται δηλαδή μεταβολή του άρτου και του οίνου σε Σώμα και Αίμα Χριστού. Τα Τίμια Δώρα, ο Άρτος και ο Οίνος είναι έτοιμα, έχουν προαγιασθή (γι' αυτό και λέγεται Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων) κατά την προηγηθείσα θεία Λειτουργία της Κυριακής, είναι πλέον Σώμα και Αίμα Χριστού, και απλώς προσφέρονται προς μετάληψη στους πιστούς.

Ο Ιερέας καθ' εκάστη Κυριακή κόπτει από το πρόσφορο τον λεγόμενο «Αμνόν», δηλαδή το τετράγωνο εκείνο τεμάχιο της σφραγίδας που γράφει ΙΣ-ΧΣ ΝΙ-ΚΑ, και το τοποθετεί επάνω στο ιερό Δισκάριο. Μετ' ολίγο, κατά τη στιγμή του «Σε υμνούμεν...», το τεμάχιον αυτό του άρτου θα μεταβληθεί διά της ευλογίας του Ιερέως σε αυτό τούτο το Σώμα του Κυρίου, όπως και ο οίνος, που είναι στο ιερό Ποτήριο, θα μεταβληθεί και αυτός σε αυτό τούτο το Αίμα του Κυρίου.

Όταν όμως βρισκόμαστε στη πένθιμο περίοδο της Μ. Τεσσαρακοστής, ο Ιερέας, κατά τη Θ. Λειτουργία της Κυριακής, δεν θα κόψει ένα μόνο τεμάχιο εκ της σφραγίδας του προσφόρου, ωσάν αυτό που είπαμε ανωτέρω, αλλά περισσότερα (συνήθως τρία), ανάλογα προς τον αριθμό των Λειτουργιών των Προηγιασμένων που θα τελέσει κατά την εβδομάδα.
 

Τα τεμάχια αυτά (που δεν κόπτονται όλα από ένα πρόσφορο, αλλ' ένα από κάθε πρόσφορο), θα τα ευλογήσει κατά την ώρα που πρέπει και αυτά θα μεταβληθούν σε Σώμα Χριστού. Από αυτά το ένα θα χρησιμοποιηθεί για τη θεία Μετάληψη της ημέρας εκείνης (Κυριακής), τα άλλα (συνήθως δύο) θα εμβαπτισθούν στο ιερό Ποτήριο, όπου το άγιο Αίμα του Κυρίου, και θα φυλαχθούν σε ειδικό κιβωτίδιο, το ιερό Αρτοφόριο, για τις Λειτουργίες των Προηγιασμένων Δώρων που θα γίνουν εντός της εβδομάδας. Κατ' αυτές τις Λειτουργίες ο Ιερέας θα προσφέρει στους πιστούς προς μετάληψη τα Προηγιασμένα αυτά Δώρα.
 

Η Λειτουργία των Προηγιασμένων είναι συνυφασμένη με Εσπερινό, είναι δηλαδή βραδινή. Αυτό έχει θεσπιστεί, διότι οι παλιοί Χριστιανοί κατά τις ημέρες της Μ. Τεσσαρακοστής διετέλουν τελείως άσιτοι (νηστικοί) μέχρι των εσπερινών ωρών. Μπορούσαν λοιπόν να εκκλησιαστούν και να κοινωνήσουν κατά τις εσπερινές ώρες. Σήμερα η Λειτουργία των Προηγιασμένων τελείται και κατά την εσπέρα συνηθέστερα όμως τελείται κατά τις πρωινές ώρες προς διευκόλυνση των πιστών.
 

Η Λειτουργία αυτή δεν έχει τον πανηγυρικό και θριαμβευτικό τόνο των άλλων Λειτουργιών, αλλά δεσπόζει σε αυτή το πένθιμο και κατανυκτικό στοιχείο.

Η Λειτουργία των Προηγιασμένων τελείται όλες τις Τετάρτες και Παρασκευές της Μ. Τεσσαρακοστής. Κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα τελείται μόνο τις τρεις πρώτες μέρες αυτής (Μ. Δευτέρα, Μ. Τρίτη και Μ. Τετάρτη). Επίσης τελείται και κατά τις ημέρες εορτών ευρισκομένων εντός της περιόδου της Μ. Τεσσαρακοστής. Δεν τελείται κατά τα Σάββατα και τις Κυριακές της Μ. Τεσσαρακοστής. Ο Ιερέας, και αν κρατήσει τα ονόματα, δεν θα τα μνημονεύσει, στην Πρόθεση, αλλά θα τα αφήσει για τη Λειτουργία του Σαββάτου ή της Κυριακής. Επίσης, κατά τη Λειτουργία των Προηγιασμένων δε γίνονται μνημόσυνα.

Λειτουργία των Προηγιασμένων

 

Ιω. Μ. Φουντούλη, Καθηγητή Παν/μίου, Λογική Λατρεία, Θεσ/νίκη 1971, σ. 49-54 (βιβλία του)

Vatopaidifriend

Καρδιά της Μ. Τεσσαρακοστής είναι η θεία λειτουργία των Προηγιασμένων δώρων. Μπορούμε χωρίς υπερβολή να ονομάσομε τη λειτουργία αυτή, μαζί με τα λειτουργικά χειρόγραφα, «Λειτουργία της Μ. Τεσσαρακοστής», γιατί πραγματικά αποτελεί την πιο χαρακτηριστική ακολουθία της ιεράς αυτής περιόδου. Είναι δυστυχώς αλήθεια, ότι πολλοί από τους χριστιανούς αγνοούν τελείως την ύπαρξη της, ή τη ξέρουν μόνο από το όνομα, ή και ελάχιστες φορές την έχουν παρακολουθήσει.

Δεν πρόκειται να τους κατηγορήσουμε γι’ αυτό. Η λειτουργία των Προηγιασμένων τελείται σήμερα στους ναούς μας το πρωί των καθημερινών της Τεσσαρακοστής, ημερών δηλαδή εργάσιμων, και γι’ αυτό πολύ λίγοι είναι εκείνοι που δεν δεσμεύονται κατά τις ώρες αυτές από τα επαγγέλματα ή την υπηρεσία τους. Σε πολλούς ναούς τελείται κάθε Τετάρτη απόγευμα, σε ώρες που πολλοί, αν όχι όλοι οι πιστοί, έχουν τη δυνατότητα να παρευρεθούν στην τέλεση της.

Το όνομά της η λειτουργία αυτή το πήρε από την ίδια τη φύση της. Είναι στην κυριολεξία λειτουργία «προηγιασμένων δώρων». Δεν είναι δηλαδή λειτουργία όπως οι άλλες γνωστές λειτουργίες του Μ. Βασιλείου και του ιερού Χρυσοστόμου, στις οποίες έχομε προσφορά και καθαγιασμό τιμίων δώρων. Τα δώρα είναι εδώ καθαγιασμένα, προηγιασμένα, από άλλη λειτουργία, που τελέσθηκε σε άλλη ημέρα. Τα προηγιασμένα δώρα προτίθενται κατά τη λειτουργία των Προηγιασμένων για να κοινωνήσουν απ’ αυτά και να αγιασθούν οι πιστοί. Με άλλα λόγια η λειτουργία των Προηγιασμένων είναι μετάληψη, κοινωνία.

Για να κατανοήσομε τη γενεσιουργό αιτία της λειτουργίας των προηγιασμένων πρέπει να ανατρέξουμε στην ιστορία της. Οι ρίζες της βρίσκονται στην αρχαιότατη πράξη της Εκκλησίας μας. Σήμερα έχομε τη συνήθεια να κοινωνούμε κατά αραιά διαστήματα. Στους πρώτους όμως αιώνες της ζωής της Εκκλησίας οι πιστοί κοινωνούσαν σε κάθε λειτουργία, και μόνον εκείνοι που είχαν κάνει διάφορα σοβαρά αμαρτήματα αποκλείονταν για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα από τη μετάληψη των αγίων μυστηρίων. Κοινωνούσαν δηλαδή οι πιστοί απαραιτήτως κάθε Κυριακή και κάθε Σάββατο και ενδιαμέσως της εβδομάδας όσες φορές ετελείτο η θεία λειτουργία, τακτικά ή έκτακτα στις εορτές που τύχαινε να συμπέσουν μέσα στην εβδομάδα. 

Ο Μ. Βασίλειος μαρτυρεί, ότι οι χριστιανοί της εποχής του κοινωνούσαν τακτικά τέσσερεις φορές την εβδομάδα, δηλαδή την Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή (Επιστολή 93). Αν πάλι δεν ήταν δυνατό να τελεστεί ενδιάμεσα της εβδομάδας η θεία λειτουργία, τότε οι πιστοί κρατούσαν μερίδες από τη θεία κοινωνία της Κυριακής και κοινωνούσαν μόνοι τους. Το έθιμο αυτό το επιδοκιμάζει και ο Μ. Βασίλειος. Στα μοναστήρια και ιδιαίτερα στα ερημικά μέρη, όπου οι μοναχοί δεν είχαν τη δυνατότητα να παραβρεθούν σε άλλες λειτουργίες εκτός της Κυριακής, έκαναν ό,τι και οι κοσμικοί. Κρατούσαν δηλαδή αγιασμένες μερίδες από την Κυριακή ή το Σάββατο και κοινωνούσαν μόνοι τους. 

Οι μοναχοί όμως αποτελούσαν μικρές ή μεγάλες ομάδες και όλοι έπρεπε να προσέλθουν και να κοινωνήσουν κατά τις ιδιωτικές αυτές κοινωνίες. Έτσι αρχίζει να διαμορφώνεται μια μικρή ακολουθία. Όλοι μαζί προσευχόντουσαν προ της κοινωνίας και όλοι μαζί ευχαριστούσαν το Θεό, που τους αξίωσε να κοινωνήσουν. Αν υπήρχε και ιερέας, αυτός τους πρόσφερε τη θεία κοινωνία. Αυτό γινόταν μετά την ακολουθία του εσπερινού ή της Θ΄ (εννάτης) ώρας (3 μ. μ.), γιατί οι μοναχοί έτρωγαν συνήθως μόνο μια φορά την ημέρα, μετά τον εσπερινό. Σιγά – σιγά θέλησαν να εντάξουν την κοινωνία τους αυτή στα πλαίσια μιας ακολουθίας, που να υπενθυμίζει τη θεία λειτουργία. Κατά τον τρόπο αυτό διαμορφώθηκε η ακολουθία των Τυπικών (δηλαδή κατά τον τύπο της θείας λειτουργίας), προς το τέλος της οποίας κοινωνούσαν. Αυτή είναι και η μητρική μορφή της Προηγιασμένης.

Ο ιερέας μεταφέρει τα Άγια κατά την Προηγιασμένη (από εδώ)

Ας έλθουμε τώρα στην Τεσσαρακοστή. Η θεία λειτουργία κατά την περίοδο αυτή ετελείτο μόνο κατά τα Σάββατα και τις Κυριακές. Παλαιό έθιμο επικυρωμένο από εκκλησιαστικούς κανόνες απαγόρευε την τέλεση της θείας λειτουργίας κατά τις ημέρες της εβδομάδας, γιατί αυτές ήταν ημέρες νηστείας και πένθους. Η τέλεση της θείας λειτουργίας ήταν κάτι ασυμβίβαστο προς τον χαρακτήρα των ημερών αυτών. Η λειτουργία είναι πασχάλιο μυστήριο, που έχει έντονο τον πανηγυρικό, τον χαρμόσυνο και επινίκιο χαρακτήρα. Αυτό όμως γεννούσε πρόβλημα. Οι χριστιανοί έπρεπε να κοινωνήσουν δύο φορές τουλάχιστον ακόμη την εβδομάδα, το λιγότερο δηλαδή κατά τις δύο ενδιάμεσες ημέρες, την Τετάρτη και την Παρασκευή, που αναφέρει και ο Μ. Βασίλειος. Η λύση ήδη υπήρχε: οι πιστοί θα κοινωνούσαν από προηγιασμένα άγια. Οι ημέρες αυτές ήσαν ημέρες νηστείας. Νηστεία την εποχή εκείνη σήμαινε πλήρη αποχή τροφής μέχρι τη δύση του ήλιου. Η κοινωνία λοιπόν θα έπρεπε να κατακλείσει τη νηστεία, να γίνει δηλαδή μετά την ακολουθία του εσπερινού.

Στο σημείο αυτό συνδέεται η ιστορία με τη σημερινή πράξη. Η λειτουργία των Προηγιασμένων είναι σήμερα ακολουθία εσπερινού, στην οποία προστίθεται η παράθεση των δώρων, οι προπαρασκευαστικές ευχές, η θεία κοινωνία και η ευχαριστία ύστερα από αυτήν. Η διαμόρφωσή της μέσα στο όλο πλαίσιο της Τεσσαρακοστής της έδωσε ένα έντονο «πενθηρό», κατά τον Θεόδωρο Στουδίτη, χαρακτήρα. Με τον εσπερινό συμπλέκονται τροπάρια κατανυκτικά, οι ιερείς φέρουν πένθιμα άμφια, η αγία τράπεζα και τα τίμια δώρα είναι σκεπασμένα με μαύρα καλύμματα, οι ευχές είναι γεμάτες ταπείνωση και συντριβή. «Μυστικωτέρα εις παν η τελετή γίνεται» κατά τον ίδιο Πατέρα.

Καιρός να ρίξωμε μια ματιά σ’ αυτήν την ίδια τη λειτουργία των Προηγιασμένων, στη μορφή που ύστερα από μακρά εξέλιξη αποκρυσταλλώθηκε και κατά την οποία τελείται σήμερα στους ναούς μας. Ήδη επισημάναμε τα δύο λειτουργικά στοιχεία που τη συνθέτουν: την ακολουθία του εσπερινού και τη θεία κοινωνία. Το πρώτο μέρος της αποτελεί ο συνήθης εσπερινός της Τεσσαρακοστής με μικρές μόνο τροποποιήσεις. Ο ιερέας κατά τη ψαλμωδία της Θ΄ ώρας ντύνεται την ιερατική του στολή και θυμιάζει.

Η έναρξη γίνεται με το «Ευλογημένη η βασιλεία…» κατά τον τύπο της θείας λειτουργίας. Διαβάζεται ο προοιμιακός, ο 103ος δηλαδή ψαλμός, που περιγράφει το δημιουργικό έργο του Θεού. Είναι το προοίμιο του εσπερινού, αλλά και όλης της ακολουθίας του νυχθημέρου, που αρχίζει, ως γνωστό, κατά τον εβραϊκό τρόπο, από την εσπέρα· πρώτο μέρος του εικοσιτετραώρου θεωρείται η νύχτα. Ύστερα ο διάκονος ή ο ιερέας θέτει στο στόμα των πιστών τα ειρηνικά. Ακολουθεί η ανάγνωση του 18ου καθίσματος του Ψαλτηρίου· «Πρός Κύριον εν τω θλίβεσθαι με εκέκραξα και εισήκουσε μου…».

Είναι το τμήμα του ψαλτηρίου που έχει καθοριστεί να διαβάζεται κατά τους εσπερινούς της Τεσσαρακοστής. Ο ιερέας εν τω μεταξύ ετοιμάζει στην πρόθεση τα προηγιασμένα από τη λειτουργία του προηγουμένου Σαββάτου ή της Κυριακής τίμια δώρα. Αποθέτει τον άγιο άρτο στο δισκάριο, κάνει τη ένωση του οίνου και του ύδατος στο άγιο ποτήριο και τα καλύπτει. Ο εσπερινός συνεχίζεται με τη ψαλμωδία των ψαλμών του λυχνικού και των κατανυκτικών τροπαρίων της ημέρας, που παρεμβάλλονται στους τελευταίους στίχους των ψαλμών αυτών και γίνεται είσοδος. Διαβάζονται δύο αναγνώσματα από την Π. Διαθήκη, ένα από τη Γένεση και ένα από το βιβλίο των Παροιμιών. Θα σταθούμε για λίγο στην κατανυκτική ψαλμωδία του «Κατευθυνθήτω», του δεύτερου στίχου του 140ου ψαλμού. Ψάλλεται μετά από τα αναγνώσματα έξι φορές, από τον ιερέα και τους χορούς, ενώ ο ιερέας θυμίαζει την αγία τράπεζα.

Κατόπιν γίνεται η εκτενής δέηση υπέρ των τάξεων των μελών της Εκκλησίας, των κατηχουμένων, των ετοιμαζομένων για το άγιο βάπτισμα, «των προς το φώτισμα ευτρεπιζομένων» και των πιστών. Και μετά την απόλυση των κατηχουμένων έρχεται το δεύτερο μέρος, η κοινωνία των μυστηρίων.

Τη μεταφορά των προηγιασμένων δώρων από την πρόθεση στο θυσιαστήριο, που γίνεται με μεγάλη κατάνυξη, ενώ οι πιστοί σκύβουν μέχρι το έδαφος, συνοδεύει η ψαλμωδία του αρχαίου ύμνου «Νυν αι δυνάμεις».

Η προπαρασκευή για τη θεία κοινωνία περιλαμβάνει κυρίως την Κυριακή προσευχή, το «Πάτερ ημών…», ακολουθεί η κοινωνία και μετά απ’ αυτήν η ευχαριστία. Και η λειτουργία τελειώνει με την κατανυκτική οπισθάμβωνο ευχή. Είναι δέηση, που συνδέει την τέλεση της κατανυκτικής αυτής λειτουργίας με την περίοδο των Νηστειών. Ο πνευματικός αγώνας της Τεσσαρακοστής είναι σκληρός, αλλά και η νίκη κατά των αοράτων εχθρών είναι βέβαιη για τους αγωνιζομένους τον καλόν αγώνα. Η ανάσταση δεν είναι μακριά.

Η θεία λειτουργία των Προηγιασμένων είναι μία από τις ωραιότερες και κατανυκτικότερες ακολουθίες της Εκκλησίας μας. Αλλά συγχρόνως και μία διαρκής πρόσκληση για τη συχνή κοινωνία των θείων μυστηρίων. Μια φωνή από τα βάθη των αιώνων, από την αρχαία ζωντανή παράδοση της Εκκλησίας. Φωνή που λέει, ότι ο πιστός δεν μπορεί να ζει τη ζωή του Χριστού αν δεν ανανεώνει διαρκώς την ένωσή του με την πηγή της ζωής, το σώμα και το αίμα του Κυρίου. Διότι ο Χριστός είναι «η ζωή ημών».

Απολυτίκιο Εύρεσις της Α' και Β' Τιμίας Κεφαλής Αγ. Ιωάννου του Προδρόμο...

Απολυτίκιο Εύρεσις της Α' και Β' Τιμίας Κεφαλής Αγ. Ιωάννου του Προδρόμο...

Η κ υ ρ ά - Σ α ρ α κ ο σ τ ή

      Σαρακοστή λέγεται μια μεγάλη περίοδος νηστείας της Εκκλησίας μας. Ξεκινάει μετά την περίοδο της Απόκριας, που είναι μέρες χαράς και διασκεδάσεων. Τη Μεγάλη Σαρακοστή έχουμε νηστεία 49 ημερών για τους χριστιανούς. Οι τρείς πρώτες μέρες είναι από τις πιο αυστηρές σε όλη τη νηστεία και ονομάζονται ‘τριήμερο’.

       Παλαιότερα η κυρά – Σαρακοστή ήταν το ημερολόγιο των Χριστιανών, την παρίσταναν ως μια καλόγρια με επτά πόδια, γιατί είναι και επτά οι εβδομάδες νηστείας μέχρι τη Μεγάλη Εβδομάδα.

       Έχει τα χέρια σταυρωμένα, γιατί διαρκώς προσεύχεται, δεν έχει στόμα για να μην πολυλογεί, δεν έχει αυτιά για να μην ακούει πολλές κουβέντες ή άσχημα λόγια.

      Μπορείς και εσύ να ζωγραφίσεις την κυρά-Σαρακοστή και κάθε βδομάδα να κόβεις ένα πόδι της, ώστε, όταν κοπούν και τα επτά θα έχει φτάσει η Μεγάλη Εβδομάδα. Αν θέλεις όμως μπορείς να φτιάξεις την κυρά-Σαρακοστή, με ζυμάρι, να τη ψήσεις και να την έχεις στολισμένη.

 

 
                              Συνταγή
                 Υλικά: 
                 ½ κιλό αλεύρι
                 ½ φλιτζάνι νερό
                 1 κουταλ. της σούπας αλάτι
                 Λίγο λάδι
 
 

 

Εκτέλεση:

       Σ’ ένα βαθύ μπολ ζυμώνουμε το αλεύρι μαζί με το νερό και το αλάτι, προσθέτοντας ανά διαστήματα όσο νερό χρειαστεί μέχρι η ζύμη να γίνει εύπλαστη.

      Βάζουμε λίγο λάδι σε ένα μεγάλο ταψί, παίρνουμε το ζυμάρι και πλάθουμε την κυρά- Σαρακοστή όπως στην εικόνα. Με ένα μαχαίρι και με τη βοήθεια κάποιου μεγάλου χαράζουμε τα χέρια, τα χαρακτηριστικά του προσώπου και κόβουμε τα ποδαράκια. Στους 200 βαθμούς ζεσταίνουμε το φούρνο και ψήνουμε την κυρά- Σαρακοστή για 50 περίπου λεπτά μέχρι το  ζυμάρι να γίνει σκληρό και να ξεροψηθεί.

Απολυτίκιο Αγ. Πολυκάρπου - 23 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

ΣΥΝΤΟΜΟΝ ΚΗΡΥΓΜΑ

945 (2)

Απολυτίκιο Μνήμης των εν τοις Ευγενίου ευρεθέντων Μαρτύρων - 22 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

Κυριακή της Τυρινής: «Η νύχτα όπου νά ‘ναι φεύγει, και η μέρα κοντεύει.»

Κυριακή σήμερα, αγαπητοί μου αδελφοί, της Τυρινής ή της Τυροφάγου όπως την αποκαλούμε, μια που από σήμερα παύουμε την κατάλυση γαλακτοκομικών προϊόντων και από αύριο εισερχόμαστε με την αυστηρή νηστεία, στην Μεγάλη Τεσσαρακοστή. 

Αυτήν την αγία περίοδο της εντατικής πνευματικής μας άσκησης και προετοιμασίας, προκειμένου να αξιωθούμε στο τέλος της να εορτάσουμε τα κοσμοσωτήρια γεγονότα της Μεγάλης Εβδομάδος, των Παθών δηλαδή και της Αναστάσεως του Κυρίου και Θεού μας Ιησού Χριστού. Έτσι το Αποστολικό Ανάγνωσμα που πριν από λίγο ακούσαμε και που προέρχεται από την επιστολή του Αποστόλου Παύλου προς τους Χριστιανούς της Ρώμης, έχει σαν σκοπό να μας μυήσει στο βαθύτερο νόημα της περιόδου που ανοίγεται μπροστά μας. 

Ας ακούσουμε όμως το ιερό κείμενο ξανά στην καθημερινή μας γλώσσα, για να το κατανοήσουμε καλύτερα και να ωφεληθούμε από αυτό.

Γράφει ο θείος Παύλος: «Αδελφοί μου, τώρα η τελική σωτηρία βρίσκεται πιο κοντά μας παρά τότε που πιστέψαμε. Η νύχτα όπου νά ‘ναι φεύγει, και η μέρα κοντεύει. Γι’ αυτό ας πετάξουμε από πάνω μας τα έργα του σκότους, κι ας φορέσουμε τα όπλα του φωτός. Η διαγωγή μας ας είναι κόσμια, τέτοια που ταιριάζει στο φως. Ας πάψουν τα φαγοπότια και τα μεθύσια, η ασύδοτη κι ακόλαστη ζωή, οι φιλονικίες και οι φθόνοι. Ντυθείτε τον Κύριό μας Ιησού Χριστό και μην αφήνετε τον αμαρτωλό εαυτό σας να σας παρασύρει στην ικανοποίηση των επιθυμιών σας. Να δέχεστε όποιον έχει ασθενική πίστη, χωρίς να επικρίνετε τις απόψεις του. Για παράδειγμα, ένας πιστεύει πως μπορεί να φάει απ’ όλα, ενώ κάποιος άλλος, που έχει ασθενική πίστη, τρώει μόνο χόρτα. Αυτός που τρώει απ’ όλα, ας μην περιφρονεί εκείνον που δεν τρώει· κι εκείνος που δεν τρώει, ας μην κατακρίνει εκείνον που τρώει, γιατί ο Θεός τον έχει δεχτεί στην Εκκλησία Του. Ποιός είσαι εσύ που θα κρίνεις έναν ξένο υπηρέτη; Μόνο ο Κύριός του μπορεί να κρίνει αν στέκεται ή όχι στην πίστη του, γιατί ο Θεός έχει τη δύναμη να τον στηρίξει»(Ρωμαίους, κεφ. 13, στίχ. 11-14 & κεφ. 14, στίχ. 1-4).

Η επιλογή του συγκεκριμένου Αποστολικού Αναγνώσματος δεν είναι φυσικά τυχαία. Όπως ακούσαμε στην αρχή, γίνεται λόγος για το ζοφερό σκοτάδι της νύχτας, μέσα στο οποίο είναι βυθισμένος ο κόσμος της αμαρτίας. Από την άλλη, για το καθάριο φως της ημέρας που ξεπροβάλει, καθώς ανατέλλει ολόλαμπρος ο νοητός ήλιος της δικαιοσύνης, ο Σωτήρας μας Ιησούς Χριστός. Η χρήση αυτού του παραλληλισμού, έχει να κάνει με το θλιβερό εκείνο γεγονός, στο οποίο έχει αφιερώσει τη σημερινή ημέρα η Αγία μας Εκκλησία, την έξοδο δηλαδή των πρωτοπλάστων από τον κήπο της Εδέμ. Τότε που ο άνθρωπος -εξ’ αιτίας όχι απλά της παρακοής αλλά κυρίως της αμετανοησίας του- έχασε τη χαρά της κοινωνίας με το Θεό Δημιουργό του. Τότε που βγήκε από το φως της αγάπης του Ουράνιου Πατέρα και μπήκε μέσα στο βαθύ σκοτάδι της κακίας και του εγωισμού. Από τότε ήταν σαν να πλάκωσε τον κόσμο μια απόκοσμη και φοβερή νύχτα, η νύχτα της αμαρτίας και της σκλαβιάς του ανθρώπου στα ίδια του τα πάθη.

Όμως όπως και ο Απόστολος Παύλος διαβεβαιώνει οι ώρες της νύχτας είναι πλέον λιγοστές. «Η νύχτα όπου νά ‘ναι φεύγει...» γιατί τη διώχνει η μέρα που φέρνει μαζί του ο Χριστός. Γιατί Αυτός είναι  «...τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, τὸ φωτίζον καὶ ἁγιάζον πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον». Για τον ερχομό αυτό και τη συνάντηση της ανθρωπότητας με τον Κύριο Ιησού, θα πρέπει όλοι μας να προετοιμαστούμε. Και πως; Με το να  «...πετάξουμε από πάνω μας τα έργα του σκότους, - όπως μας προτρέπει ο ιερός Παύλος- κι να φορέσουμε τα όπλα του φωτός». Και ποια είναι αυτά;

Τα έργα του σκότους δεν είναι άλλα από τις κακές επιθυμίες του αμαρτωλού μας εαυτού. Μερικά μάλιστα από αυτά τα σκοτεινά έργα, μας τα απαριθμεί: «...τα φαγοπότια και τα μεθύσια, η ασύδοτη κι ακόλαστη ζωή, οι φιλονικίες κι οι φθόνοι» και κοντά τους η κατάκριση. Φυσικά όμως δεν είναι μόνο αυτά -μια που όπως λέγεται, τα πάθη δεν έχουν πυθμένα- αναφέρει όμως αυτά που είναι συνηθέστερα στη ζωή των απρόσεκτων ανθρώπων και πολλές φορές γίνονται αφετηρία άλλων φοβεροτέρων πτώσεων.

Από την άλλη τα όπλα του φωτός είναι όλα εκείνα τα πνευματικά μέσα, που μας προσφέρει η Χάρις του Θεού, με τα οποία μπορούμε να αγωνιστούμε κατά του σκοταδιού που φωλιάζει μέσα μας και παραμονεύει γύρω μας. Αυτά τα περιγράφει γλαφυρά ο Παύλος σε μια άλλη επιστολή του: «Σταθείτε, λοιπόν, σε θέση μάχης· ζωστείτε την αλήθεια σαν ζώνη στη μέση σας· φορέστε σαν θώρακα τη δικαιοσύνη. Για υποδήματα στα πόδια σας βάλτε την ετοιμότητα να διακηρύξετε το Ευαγγέλιο της ειρήνης. Εκτός απ’ όλα αυτά, κρατάτε πάντα την πίστη σαν ασπίδα, πάνω στην οποία θα μπορέσετε να σβήσετε τα φλεγόμενα βέλη του πονηρού. Η σωτηρία ας είναι η περικεφαλαία σας, και ο λόγος του Θεού η μάχαιρα που σας δίνει το Πνεύμα» (Εφεσίους κεφ.6, στίχ.14-17).

Εμπρός, λοιπόν αδελφοί μου, ας ριχτούμε με θάρρος και προθυμία στον καλό αγώνα της περιόδου που ανοίγεται μπροστά μας, για να διώξουμε με τη βοήθεια του Ιησού Χριστού, τη νύχτα και το σκοτάδι από τον εαυτό και τον κόσμο μας. Αμήν.

Στιγμές Ορθοδοξίας

Παιδιά γεμάτα ιερότητα.

Με βλέμματα προσευχητικά να συμμετέχουν στα θεία δρώμενα.

Όχι, δεν είδα μόνο αυτό το κοριτσάκι στην Ρωσία να ζει την Θεία Λειτουργία. Είδα κατ'αρχήν γονείς να στέκονται σαν λαμπάδες φωτεινές.

Είδα παιδιά να κάνουνε μετάνοιες και τον σταυρό τους με ευλάβεια δοξολογική.

Είδα δίπλα μου αγγέλους μέσα σε σώματα ανθρώπινα να μυρίζουν ουρανό...

Να προσκυνούν εικόνες και να πετούν στην χώρα της Χάριτος.

Και εγώ να στέκομαι εκεί, σαν να ζω σε παραμύθι, προσπαθώντας να σκλαβώσω στην καρδιά μου βλέμματα και κινήσεις ιερές και άγιες.

Να γίνω και εγώ μέτοχος αυτών των στιγμών.

Στιγμών Ορθοδοξίας...

Φρειδερίκος Νίτσε: Γιατί μισούνται οι Έλληνες

Τόν τελευταῖο καιρό πληθαίνουν οἱ φωνές στήν Εὐρώπη καί στόν ὑπόλοιπο «πολιτισμένο» κόσμο, ὅτι «Οἱ Ἕλληνες εἶναι τεμπέληδες», «φοροφυγάδες», «ἀπατεῶνες» καί πολλά ἄλλα, παρόμοια καί χειρότερα. Πολλοί ἀποροῦν, γιατί συμβαίνει αὐτό, γιατί τόσο μένος ἐναντίον μας καί ποῦ πῆγαν τά «φιλελληνικά» αἰσθήματα τοῦ «πολιτισμένου» κόσμου; Ἀκόμη, γιατί σέ μιά τόσο σοβαρή κρίση (ποιοί τήν προκάλεσαν, ἄραγε;), πού θά ἔπρεπε νά εἴχαμε δεδομένη τή στήριξη τῶν «ἑταίρων» μας, εἰσπράττουμε τέτοιες συμπεριφορές;

Φρειδερῖκος Νίτσε (1844-1900)

Μιά ἀπάντηση δίνει ἕνας ἀπό τούς μεγαλύτερους φιλοσόφους τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ, Γερμανός μάλιστα, ὁ Φρειδερῖκος Νίτσε (1844-1900). Στό γνωστό ἔργο του «Ἡ γέννηση τῆς τραγωδίας» (ἔκδ. Ἐστίας, Ἀθήνα 2009) κάνει κάποιες ὀξυδερκείς παρατηρήσεις, πού ἀξίζει νά διαβαστοῦν μέ προσοχή. Γράφει στό κεφάλαιο 15 (σελ. 142-143):

«Σχεδόν σέ κάθε ἐποχή καί στάδιο τοῦ πολιτισμοῦ, προσπάθησαν οἱ πάντες, ὅλο δυσφορία, νά ἀπελευθερωθοῦν ἀπό τήν ἐπίδραση τῶν Ἑλλήνων, γιατί μπροστά τους κάθε προσωπική δημιουρ­γία, πού φαινόταν ἀπό μόνη της ἀπόλυτα πρωτότυπη καί σωστά ἀξιοθαύμαστη, ἔμοιαζε νά χάνει τό χρῶμα καί τή ζωή της καί νά ζαρώνει σάν ἀποτυχημένο ἀντίγραφο καί καρικατούρα.

»Καί ὅλο καί ξεσπᾶ ἀπό τήν ἀρχή ἡ ὀργή τῆς καρδιᾶς ἐναντίον αὐτοῦ τοῦ ἀλαζονικοῦ μικρολαοῦ, πού εἶχε τήν τόλμη νά χαρακτηρίσει μιά γιά πάντα μέ τό ἐπίθετο «βάρβαρος» κάθε τί πού τοῦ ἦταν ξένο.

»Ποιοί εἶναι αὐτοί οἱ ἄνθρωποι, διερωτᾶται κανείς, πού καίτοι εἶχαν μιά ἐφήμε­ρη μόνο ἱστορική αἴγλη, γελοῖα περιορισμένους θεσμούς, ἀμφίβολα ἤθη, καί μάλιστα κάποια αἰσχρά ἐλαττώματα, ὡστόσο διεκδικοῦν μέσα στούς λαούς τήν ξεχωριστή θέση καί τήν ἀξία πού διεκδικεῖ ὁ μεγαλοφυής ἀπέναντι στό πλῆθος;

»Δυστυχῶς, κανείς δέν πέτυχε νά βρεῖ τό κώνειο πού θά μᾶς γλίτωνε μιά γιά πάντα ἀπό δαύτους· γιατί ὅλο τό δηλητήριο, πού γέννησαν ὁ φθόνος, ἡ ἀχαλίνωτη συκοφαντία καί ἡ ὀργή, δέν ἦταν ἀρκετό γιά νά θίξει τήν αὐτάρ­κη ἀνωτερότητά τους.

»Κι ἔτσι στέκεται κανείς ἀπέναντι στούς Ἕλληνες μέ αἰσθήματα ντροπῆς καί δέους· ἐκτός κι ἄν τύχει νά ἐκτιμᾶ κανείς τήν ἀλήθεια παραπάνω ἀπό κάθε τί ἄλλο, καί τολμάει νά ὁμολογήσει αὐτή τήν ἀλήθεια, ὅτι οἱ Ἕλληνες εἶναι οἱ ἁμαξηλάτες τοῦ πολιτισμοῦ μας, καί κάθε ἄλλου, ἀλλά, σχεδόν πάντα, ἅρμα καί ἄλογα εἶναι πο­λύ κατώτερης ποιότητας καί ἀνεπαρκῆ γιά τούς ἔνδοξους ὁδηγούς τους, πού παίζοντας γκρεμοτσακίζουν τό ἅρμα - ἐνῷ οἱ ἴδιοι ἀποφεύγουν τόν γκρεμό μ' ἕνα ἀχίλλειο ἅλμα».

Γιά τήν ἱστορία, νά προσθέσουμε τά ἑξῆς: Ἡ ἀντιμετώπιση αὐτή τῶν Ἑλλήνων καί τοῦ πολιτισμοῦ μας δέν εἶναι νέα. Εἶναι ἀρχαία καί διαχρονική. Ἤδη ἀπό τόν 8ο καί 9ο μ.Χ. αἰῶνα οἱ πρόγονοι τῶν σημερινῶν Εὐρωπαίων καί Ἀμερικάνων Φράγκοι ἄρχισαν νά ἀποκαλοῦν τούς Ἕλληνες τῆς Ἀνατολῆς χλευαστικά «Γραικούς». Ὁ χαρακτηρισμός «Γραικός», τελικά, κατέληξε νά σημαίνει «αἱρετικός, κλέπτης, ψεύστης, ἀγύρτης καί ἀπατεών». Εἶναι χαρακτηριστικό, ὅτι τά πρῶτα γραπτά κείμενα τοῦ πολιτισμοῦ τῶν Φράγκων (δηλαδή τοῦ σύγχρονου Εὐρωπαϊκοῦ ἤ «Δυτικοῦ» πολιτισμοῦ) ἀπό τόν 9ο μ.Χ. αἰῶνα καί ἑξῆς ἔφεραν τόν τίτλο «Contra errores Graecorum» («Κατά τῶν πλανῶν τῶν Γραικῶν»), ἔργο δέ μέ αὐτό τόν τίτλο ἔγραψε καί ὁ μέγιστος τῶν δυτικῶν θεολόγων Θωμᾶς ὁ Ἀκινάτης (1225-1274) τόν 13ο μ.Χ. αἰῶνα. Ὁ Θωμᾶς Ἀκινάτης ἔγραψε καί ἄλλο ἔργο μέ τίτλο «Contra Graecos». Παρόμοια ἔργα ἔγραψαν οἱ Αἰνείας Παρισίων (+870) μέ τίτλο «Liber adversos Graecos», Ράτραμνος (+868) μέ τίτλο «Contra Graecorum opposita», Πέτρος Damiani (+1072) μέ τίτλο «Contra Graeccorum errorem de processione Spiritus sancti» καί Ἄνσελμος Καντουαρίας (1033-1109) μέ τίτλο «Contra Graecos», ἡ δέ Σύνοδος τῶν ἐπισκόπων τῆς Βορματίας τῆς Γερμανίας τοῦ 868 μ.Χ. ἐξέδωσε ἀπόφαση μέ τίτλο «Contra Graecorum hacresim de fide sanctae trinitatis». Εἶναι ἐπίσης χαρακτηριστικό, ὅτι μέχρι σήμερα ἰσχύει ἡ διπλή ὀνομασία πού ἐπέβαλλε κάποτε ἡ Εὐρωπαϊκή διπλωματία στό νέο ἑλληνικό κράτος, τό ὁποῖο στό ἐσωτερικό του ὀνομάζεται «Ἑλλάδα» (Hellas) καί στό ἐξωτερικό ὀνομάζεται παντοῦ «Γκραικία» (Greece), κάτι ἀνάλογο πού μᾶς προτείνουν σήμερα γιά τό κράτος τῶν Σκοπίων!

Ἄς τά ἀναλογισθοῦν αὐτά ὅσοι ἐξακολουθοῦν νά πιστεύουν ὅτι ὁ Εὐρωπαϊκός πολιτισμός εἶναι κατά βάθος Ἑλληνικός πολιτισμός καί ὅσοι νομίζουν ὅτι ἔχουμε παντοῦ φίλους.