Θλίψεις, δοκιμασίες και η εν Χριστώ ζωή.

Χαρακτηριστικὸ γνώρισμα τοῦ ἀνθρωπίνου βίου εἶναι οἱ θλίψεις, οἱ ἀσθένειες καὶ οἱ διάφορες δοκιμασίες. Δὲν ὑπάρχει ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος νὰ μὴν ἔχει διέλθει τὴν ὑψικάμινο τῶν πειρασμῶν καὶ τῶν ποικίλων δοκιμασιῶν. Ψυχολογικὰ προβλήματα, σωματικὲς ἀσθένειες, φόβοι, ἀνασφάλειες, κοινωνικὰ ἀδιέξοδα, φυσικὲς καταστροφές, οἰκονομικὲς δυσκολίες, προσωπικὲς ἀστοχίες, αἱματηροὶ πόλεμοι, διωγμοί, συνθέτουν τὴν ἱστορία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. «Ἔξωθεν μάχαι, ἔσωθεν φόβοι», καθὼς μᾶς λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος. Μοιάζει, πολλὲς φορές, δύσκολο τὸ νά ἑρμηνεύσει κανείς ὅλῃ αὐτὴ τὴν φρικτὴ κατάσταση.

Ὅλα αὐτὰ, κατὰ τὴν Πατερικὴ διδασκαλία, εἶναι τὰ ἀναπόφευκτα ἀποτελέσματα τῆς ἐξορίας του ἀνθρώπου ἀπὸ τὸν Παράδεισο καὶ τῆς ἀπώλειας τῆς κοινωνίας του, μετὰ τοῦ Δημιουργοῦ Θεοῦ, ποὺ εἶναι ἡ πηγὴ τῆς ζωῆς καὶ ὅλων τῶν ἀγαθῶν. «Οἴδαμεν γὰρ ὅτι πᾶσα ἡ κτίσις συστενάζει καὶ συνωδίνει ἄχρι του νῦν∙ οὐ μόνον δέ, ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ τὴν ἀπαρχὴν του Πνεύματος ἔχοντες καὶ ἡμεῖς αὐτοὶ ἐν ἑαυτοῖς στενάζομεν υἱοθεσίαν ἀπεκδεχόμενοι, τὴν ἀπολύτρωσιν τοῦ σώματος ἡμῶν»(Ρωμ.8, 22-23). Κατὰ φυσικὸ τρόπο, λοιπόν, καὶ ἡ ἐπιστροφὴ στό ἀρχαῖον κάλλος, στήν κατάσταση ἀπὸ τὴν ὁποίαν ἐκπέσαμε, θά περάσει μέσα ἀπὸ τὸ καμίνι τῶν δοκιμασιῶν καὶ τῶν θλίψεων. Ὁ Κύριος μᾶς διαβεβαίωσε ὅτι: «Ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε»(Ἰω.16,33). Καί ὁ μέγας Ἀπόστολος Παῦλος λέγει:«Διά πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τὴν Βασιλείαν τοῦ Θεοῦ»(Πραξ.14,22). Αὐτὴ εἶναι ἡ πρώτη αἰτία τῶν θλίψεων καὶ τῶν δοκιμασιῶν στή ζωὴ μας.

Μία δεύτερη αἰτία προκλήσεων πειρασμῶν καὶ θλίψεων στὴν ζωὴ μας, εἶναι ὁ ἀρχέκακος διάβολος. Λέγει ὁ Ἀπόστολος Πέτρος: « Νήψατε, γρηγορήσατε∙ ὁ ἀντίδικος ὑμῶν διάβολος ὡς λέων ὠρυόμενος περιπατεῖ ζητῶν τίνα καταπίῃ».(Α ´Πετρ.5,8). Ὁ ἀνθρωποκτόνος διάβολος δὲν παύει νὰ ἐνσπείρει πειρασμοὺς καὶ δοκιμασίες στὸν ἄνθρωπο, προκειμένου νὰ τὸν ὁδηγήσει στὴν ἀπώλεια. Κυρίως, οἱ πιστοὶ ἄνθρωποι, ποὺ ἐπιλέγουν νὰ πορευθοῦν τὴν στενὴ καὶ τεθλιμμένη ὁδὸ, τὴν ἀπάγουσα εἰς τὴν αἰώνιαν Βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, θὰ δοκιμάσουν πολλὲς θλίψεις καὶ θὰ ἀντιμετωπίσουν πολλὰ ἐμπόδια. Ὁ Ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σῦρος, μὲ τὴν μεγάλη ἐμπειρία στοὺς ἀσκητικοὺς ἀγῶνες καὶ στὴν πάλη ἐναντίον τοῦ διαβόλου, μᾶς λέγει χαρακτηριστικὰ: «Οὐ δυνατὸν γὰρ ἐν τῇ ὁδῷ τῆς δικαιοσύνης ὅταν ὁδεύωμεν, μὴ ἀπαντήσαι ἡμῖν στυγνότητα καὶ τὸ σῶμα ἐν νόσοις μὴ κάμνειν καὶ πόνοις καὶ ἀναλλοίωτον μένειν, εἴπερ ἐν τῇ ἀρετῇ ζῆν ἀγαπήσομεν».      Πολλὲς φορὲς  συμβαίνει οἱ θλίψεις καὶ οἱ δοκιμασίες στὴν ζωὴ νά προέρχονται ἀπὸ τοὺς συνανθρώπους μας. Ἡ ζήλεια καὶ ὁ φθόνος καθορίζουν τὴν συμπεριφορὰ τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι ἐπιδίδονται στὴν συκοφαντία καὶ στὶς διάφορες διώξεις, ὅπως συνέβει μὲ τοὺς Προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τοὺς Ἁγίους Ἀποστόλους καὶ τοὺς Μάρτυρες τῆς Ἐκκλησίας. «Λύτρωσαὶ με ἀπὸ συκοφαντίας ἀνθρώπων καὶ φυλάξω τὰς ἐντολὰς σου», ἀναφωνεῖ ὁ Προφητάναξ Δαυίδ.

Ὅμως, καθοριστικὸ ρόλο στίς θλίψεις καὶ στίς δοκιμασίες, ποὺ συναντούμε στην ζωὴ μας, ἔχει ὁ ἀσθενὴς λογισμὸς καὶ οἱ ἀνεκπλήρωτες ἐγωιστικές ἐπιθυμίες, ποὺ κυριαρχούν στό νοῦ  τοῦ ἀνθρώπου. Μετὰ τὴν ἀπώλεια τῆς κοινωνίας μετὰ τοῦ Δημιουργοῦ Θεοῦ, ὁ νοῦς, ποὺ εἶναι ὁ ὀφθαλμὸς τῆς ψυχῆς κατὰ τὴν Πατερικὴ διδασκαλία, σκοτίσθηκε. Δὲν θεωρεῖ τὰ μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ ταυτισμένος, πλέον, μὲ τὴν λογικὴ ποὺ τὸν κατευθύνει, ἕλκεται ἀπὸ τὸν ὑλικὸ κόσμο καὶ ὑποχωρεῖ στὰ διάφορα ψυχικὰ καὶ σωματικὰ πάθη. Φυσικὸ ἑπόμενο εἶναι ὁ ἄνθρωπος νὰ γεμίζει θλίψη καὶ νὰ κυριαρχεῖται ἀπὸ φοβικὰ σύνδρομα, δηλαδὴ ἀσθενεῖ. «Ὁ νοῦς τετραυμάτισται, τὸ σῶμα μεμαλάκισται, νοσεῖ τὸ πνεῦμα», μᾶς λέγει χαρακτηριστικὰ ὁ Ἅγιος Ἀνδρέας Κρήτης, στὸν Μεγάλο Κανόνα. Ἐδῶ, ἀκριβῶς, βρίσκεται καὶ ἡ αἰτία τῶν περισσοτέρων θλίψεων καὶ δοκιμασιῶν στὴν ζωὴ μας. Ἡ φιλαυτία ἐπιτρέπει στὸν νοῦ νά κυριαρχεῖται ἀπὸ ἀκάθαρτους, βλάσφημους καὶ ἰδιοτελεῖς λογισμούς. Ἡ ἱκανοποίηση αὐτῶν τῶν λογισμῶν, μᾶς ὁδηγεῖ σέ ἐξάρτηση ἀπὸ τὰ φθαρτὰ πράγματα τοῦ κόσμου τούτου καὶ λησμονοῦμε, οἱ ταλαίπωροι, ὅτι: «Οὐ γὰρ ἔχομεν ὧδε μένουσαν πόλιν, ἀλλὰ τὴν μέλλουσαν ἐπιζητοῦμεν».(Ἐβρ.13,14). Ἡ θεραπεία βρίσκεται στήν ἐπαναφορὰ τοῦ νοῦ στήν φυσικὴ του κατάσταση, ποὺ εἶναι ἡ κίνηση πρὸς τὸν Θεό. Ἡ ὑγεία τῆς ψυχῆς εἶναι ἡ ὅραση τοῦ Θεοῦ, λέγει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης. Ὁ ἡσυχαστικὸς τρόπος ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι ὁ Εὐαγγελικός, Ἀποστολικὸς καὶ Πατερικὸς τρόπος θεραπείας καὶ σωτηρίας του ἀνθρώπου.

Ὁ Θεάνθρωπος Ἰησοῦς Χριστός, ὁ μοναδικὸς Σωτήρας τοῦ κόσμου, μέ τὸ ἑκούσιο Πάθος καὶ τὴν Ἀνάστασή Του, μετέβαλε τίς θλίψεις καὶ τίς δοκιμασίες τῶν ἀνθρώπων, σέ δρόμο καὶ τρόπο σωτηρίας. Ὁ πόνος, πλέον, εἶναι ἡ αἰτία νά φύγει ἀπὸ τοὺς ὀφθαλμοὺς τῆς ψυχῆς μας ἡ ἀχλή τῆς ἁμαρτίας καὶ τῆς πρόσκαιρης ἡδονῆς, ποὺ μᾶς φυλακίζει στήν φθαρτότητα τοῦ κόσμου τούτου. Μᾶς ἀποκαλύπτει τὸ ἀληθινό νόημα τῆς ζωῆς, ποὺ εἶναι ἡ ἐν Χριστῷ κοινωνία, διὰ τῆς ὁποίας ὑπερβαίνει ὁ  ἄνθρωπος τὸν θάνατο καὶ τοῦ χαρίζει αὐτὸ ποὺ ποθεῖ, πραγματικὰ ἡ ψυχὴ του, δηλαδὴ τὴν αἰώνιον ζωὴν: «Αὕτη δὲ ἐστὶν ἡ αἰώνιος ζωὴ, ἵνα γινώσκωσὶ σε, τὸν μόνον ἀληθινὸν Θεὸν καὶ ὃν ἀπέστειλας, Ἰησοῦν Χριστὸν».(Ἰωαν,17,3). «Ἰδού γὰρ ἦλθε διά τοῦ Σταυροῦ χαρὰ ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ», κηρύττουμε, κατὰ τὴν πασχαλινὴ περίοδο. Οἱ θλίψεις, οἱ δοκιμασίες, ὁ πόνος καὶ οἱ ἀσθένειες, ὅταν κατὰ Χριστὸν ἀντιμετωπίζονται, γίνονται αἰτία νά αὐξηθεῖ τὸ χάρισμα τῆς προσευχῆς, τῆς ἐνθύμησης τοῦ Θεοῦ, τῆς φιλανθρωπίας, τῆς καταλλαγῆς, τῆς συγχωρητικότητος. Μερώνει ἡ καρδιὰ του ἀνθρώπου, ἀπαλάσσεται ἀπὸ τὰ θηρία τῶν παθῶν, ἀνακαλύπτει τίς ἀληθινές χαρὲς τῆς ζωῆς, ποὺ βρίσκονται στήν καλλιέργεια τῶν ἐνθέων ἀρετῶν καὶ ὄχι στήν ἔκπτωση τῶν δαιμονικῶν παθῶν. Λέγει ἐπ'  αὐτοῦ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς: « Αἱ κακώσεις βοηθοῦν τοὺς πιστοὺς πρὸς διόρθωσιν ἁμαρτημάτων, πρὸς γυμνασίαν, πρὸς δοκιμήν, πρὸς κατάληψιν τῆς τοῦ βίου τούτου ταλαιπωρίας, πρὸς προτροπὴν τοῦ ἐπιθυμεῖν, διαπύρως, καὶ ζητεῖν, ἐπιμόνως, τὴν διαιωνίζουσαν ἐκείνην υἱοθεσίαν καὶ ἀπολύτρωσιν καὶ καινὴν ὄντως ζωὴν καὶ μακαριότητα». 

Ἡ πορεία πρὸς τὴν αἰώνια Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ποὺ νοηματοδοτεῖ τὴν ζωὴ τοῦ χριστιανοῦ καὶ τοῦ χαρίζει ἀναφαίρετη χαρὰ, εἶναι ἡ συμπόρευση μετὰ τοῦ Θεανθρώπου Ἰησοῦ Χριστοῦ, στό Πάθος καὶ στήν Ἀνάστασή Του. 

Ὅταν μᾶς κυκλώνουν τοῦ βίου οἱ θλίψεις καὶ οἱ δοκιμασίες, νά ἐνθυμούμαστε τὸν μέγα Ἀπόστολο Παῦλο, ὁ ὁποῖος λέγει: «Ἐν παντὶ θλιβόμενοι, ἀλλ'  οὐ στενοχωρούμενοι, ἀπορούμενοι ἀλλ' οὐκ ἐξαπορούμενοι, διωκόμενοι ἀλλ'  οὐκ ἐγκαταλειπόμενοι, καταβαλλόμενοι ἀλλ' οὐκ ἀπολλύμενοι, πάντοτε τὴν νέκρωσιν τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματι περιφέροντες, ἵνα καὶ ἡ ζωὴ τοῦ Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματι ἡμῶν φανερωθῇ».(Β´Κορ. 4,8-10).